Ideja për krijimin e rrugës kulturore Kirillo-Metodievske lind si një nismë partnere mes disa komunave në zonën kufitare midis Çekisë dhe Sllovakisë, ku janë ndodhur tokat e dikurshme të Moravisë së Madhe. “Misioni i Kirilit dhe Metodit, që përfshin krijimin e alfabetit të parë sllav – glagolicës, lidhet pikërisht me këtë mision moravian të madh”, kujton Dr. Ellka Zllateva, asistente në Qendrën Shkencore Kirillo-Metodievske pranë BAS-it. Në vitin 2019 disa organizata nga të dyja vendet dorëzojnë kërkesë në Këshillin e Evropës për certifikimin e rrugës, por marrin refuzim me arsyetimin se trashëgimia kirillo-metodievske përfshin pjesë shumë më të madhe të territorit të kontinentit. Kështu, një vit më vonë Bullgaria ftohet të bashkohet me iniciativën, e cila paraqet traditën shkrimore dhe fetare sllave. 

Çfarë gjurmësh nga vepra e Kirillit dhe Metodij dhe nxënësve të tyre në tokat tona janë objekt i rrugës kulturore evropiane? 

“Ekziston një shumëllojshmëri e madhe objektesh – kisha, muze, rezervate arkeologjike, komplekse arkitekturore – përgjigjet shkencëtarja. – Trashëgimia kulturore jomateriale gjithashtu luan një rol të rëndësishëm në formën e festave laike apo fetare, të programeve kulturore apo arsimore dhe përkujtimore. Deri tani në Bullgari janë identifikuar shumë objekte të lidhura me Kirillin dhe Metodij, dhe meqenëse tek ne qëndrojnë dhe krijojnë ndjekësit dhe nxënësit e tyre, kujtesa për veprën e Shtatë Shënjtorëve gjithashtu është ruajtur në tokat bullgare.” 

“Roli i Bullgarisë në ruajtjen dhe zhvillimin e traditës shkrimore dhe letrare sllave është jashtëzakonisht i madh – thekson ndoshta faktin më të rëndësishëm Dr. Ellka Zllateva. – Dhe një ndarje që madje edhe ne bullgarët nuk arrijmë gjithmonë ta bëjmë – Kirilli dhe Metodij krijuan alfabetin e parë sllav, glagolicën, kurse nxënësit e tyre e rishikojnë dhe e përshtatin për nevojat e shtetit bullgar, duke krijuar një alfabet tjetër – cirilikun, të quajtur pikërisht sipas mësuesit të tyre të parë. Është e rëndësishme të dimë gjithashtu që ciriliku është një nga sistemet shkrimore më të përhapura në botë dhe sot mbi 300 milionë njerëz përdorin këtë sistem shkrimi. Nga ana tjetër, me anëtarësimin e Bullgarisë në BE, ai u njoh si alfabet evropian, dhe mbi kartëmonedhat prej 5 euro tashmë janë vendosur shkronjat e para cirilike. Shpresojmë që pas anëtarësimit tonë në eurozonë dhe nxjerrjes së monedhave bullgare, këto simbole të identitetit tonë kulturor të bëhen edhe më të njohura në gjithë kontinentin.” 

“Veçori e rrugës Kirillo-Metodievske është që ajo nuk është një rrugë pelegrinazhi – shton Dr. Ellka Zllateva. – Në të përfshihen shtresa të ndryshme dhe një prej tyre është e ashtuquajtura rrjetë shkencore, që përfshin institute dhe universitete të ndryshme, të cilët hulumtojnë këtë temë, si dhe organizata arsimore që punojnë me fëmijë dhe të rinj përmes nismave të ndryshme. Bullgaria ka të dhëna për zhvillimin e një turizmi kulturor autentik, por për këtë duhen forma të reja, më interesante për turistin bashkëkohor. Rezulton se vitet e fundit produkti më i dëshiruar i turizmit alternativ është biçikleta, pasi gjithnjë e më shumë njerëz preferojnë të udhëtojnë në mënyrë të pavarur ose në grupe me biçikleta, duke kombinuar atraksionet natyrore dhe kulturore."

Për përgatitjen e rrugëve me biçikleta që t’i çojnë turistët përmes objekteve emblemë të lidhura me historinë dhe kulturën bullgare, megjithatë, është e nevojshme një infrastrukturë e mirë. 

Pavarësisht vështirësive, “Rruga e Kirillit dhe Metodij” vazhdon të zhvillohet dhe rrjeti i saj po zgjerohet. “Rrugët kulturore janë një instrument interesant, që kërkon qasje të ndryshme për të paraqitur trashëgiminë kulturore për evropianin bashkëkohor – kurioz, dhe kërkues”, thotë në përfundim Dr. Ellka Zllateva, e cila beson në të ardhmen e ndritur të tyre.