Konut aboneleri için elektrik piyasasının serbestleştirilmesi, yani konut abonelerinin, işletmelerin yıllardan beri olduğu gibi serbest elektrik piyasasına geçişi şimdilik ertelendi. Reformun bu yıl 1 Temmuz’da yürürlüğe girmesi bekleniyordu. Halk Meclisi ilk okumada konut abonelerinin serbest elektrik piyasasına girişinin ertelenmesini kabul etti. 

Bu konuda ikisi iktidar partilerden ve biri muhalefetten olmak üzere üç öneri sunuldu. Bulgaristan Sosyalist Partisi(BSP) erteleme süresinin 2 yıl olmasını teklif etti. “İma takav narod”(İTN) bu sürenin 5 yıl olmasını isterken, önerisi reddedilen “Vazrajdane” partisi önümüzdeki 10 yılda fiyatların sabit kalmasını istedi. Sonuç olarak yasa değişikliklerin ikinci okuması öncesinde  ilk öneri arasında uzlaşıcı bir seçenek aranacak. Bu siyasi hamlelerin başlıca nedeni, kamuoyunun çoğunlukla serbestleşmeye karşı olması ve birçok uzmanın bunun elektrik fiyatının ani bir yükselişine yol açabileceği yönündeki endişeleridir.

Öte yandan, Bulgaristan, yıllar önce Kalkınma ve Sürdürülebilirlik Planı kapsamında finans alabilmesi için Avrupa Komisyonu’na konut tüketicileri için serbest piyasayı yürürlüğe koyma taahhüdünü verdi. Taahhüdün yerine getirilmemesi durumda Brüksel yaptırımlar uygulayabilir.

Milletvekillerin bu kararı ne gibi sonuçlar doğuracak?

Bulgaristan Enerji ve Madencilik Forumu başkanı ve eski milletvekili İvan Hinovski’nin yorumu şöyle oldu:

"Enerji sistemimizin hazırlık seviyesi açısından bu konut tüketicileri için fiyatların hızlı artışını önleyen bir adımdır. Avrupa borsalarındaki fiyatlar düşüyor ve istikrarlı olsa da bu durum fiyatlarda yüzde 10-15 civarında bir artışa yol açacak. Bu doğru yöne atılan bir adımdır, bir ya da iki yıl ertelenmesi önemli değil, ancak Avrupa’ya verilen olumsuz bir işarettir.”

İvan Hinovski’ye göre, yöneticilerin iyi yaklaşımı ve serbest piyasaya geçişin ertelenmesi konusunda makul gerekçelerinin sunulması durumunda yaptırımlardan kaçınılabilir.

İvan Hinovski devamla şunları belirtti: "Büyük ölçüde erteleme konusunun nasıl gerekçelendireceğine bağlıdır. Bulgaristan’ın “Çaira” Pompaj Depolama Hidroelektrik Santrali, fotovoltaiklerin inşası, nükleer kapasiteler gibi önemli yatırımlarda bulunduğu geçiş dönemi gerekçe olarak sunulursa Avrupa Komisyonu bunu anlayışla karşılayacaktır. Ancak ceza prosedürünün başlatılması da mümkündür.”

Enerji uzmanına göre serbest piyasaya giriş olumlu bir adımdır ve "Bundan önce vatandaşların sahip olduğu avantajları en iyi şekilde kullanabilmeleri için geniş bir bilgilendirme kampanyası gereklidir. Her şeyden önemlisi de enerji yoksulların telafisine yönelik bir mekanizmanın oluşturulmasıdır.”

Doğaçlama yoklamamızdan gördüğümüz gibi vatandaşların çoğu bu konuda yeterince bilgi sahibi değil.

Sofya Üniversitesi’nde siyasi bilimler alanında doktora yapmış 30 yaşındaki Anton Naçev, elektrik fiyatlarında olası bir artıştan endişe duymadığını belirterek şunları söyledi:

"Hipotetik olarak mümkündür, ancak son tüketicide ciddi bir fiyat artışı olarak hissedileceğini düşünmüyorum. Eurostat ve Avrupa Komisyonu verilerine baktığınızda vatandaşların gelirleri az veya çok genel bazda arttığını görürsünüz.

Sonuç olarak gerçekten devlet bu konuda bilgilendirme kampanyası düzenlemelidir. Siyasi irade gereklidir. Milletvekillerin nihai kararı ne olacağı belirsizdir. Yasa tasarısının ikinci okumada görüşülmesinden önceki iki hafta içinde serbestleştirmenin ertelenmesi süresi, enerji yoksulluğunu belirleme mekanizması gibi önemli açıklığa kavuşturulmalıdır.

Nihai fiyatları belirleyecek olan, şimdiye kadar olduğu gibi Enerji ve Su Düzenleme Komisyonu değil, komisyonun sunduğuraporun ardından Bakanlar Kurulu olması öngörülüyor.  

Foto: Pixabay, BTA, BGNES

Çeviri: Ergül Bayraktar