İlk Bulgar eğitim marşları, 18. ve 19 yüzyıllarda önemli bir ticaret ve kültür merkezi olan Elena şehrinde kaleme alındı. Koca Dağ’ın eteklerindeki şehrin sakinleri ise Milli Uyanış döneminde cereyan eden neredeyse tüm tarihi olaylara etkin katılarak önemli katkılarda bulundular. Methiye metinlerinin ilk yazarları aydın Stoyan Robovski, Elena’daki okulun kurucusu İvan Momçilov, öğretmen Yordan Nenov ve İvan Kırşovski’dir.

Beşinci marş, Elena’daki okulda  öğretmen Nikola Mihaylovski’nin oğlu ve yine aynı okuldan mezun olan Stoyan Mihaylovski’ye ait.

“Varvi, narode vazrodeni”(Yürü, yeniden doğan halkım) şiiri Nisan 1892’de tamamlandı. Yazarı Stoyan Mihaylovski iki kez milletvekili seçilip siyasette yaşadığı hayal kırıklığın ardından o dönemde geri döndüğü Ruse’deki Erkek Lisesi’nde Fransızca öğretmeniydi. Marşın sözleri “Misal”(Düşünce) dergisinde “Kiril ve Metodiy” orijinal başlığı, “ Bulgar okullarının marşı projesi” alt başlığı ve “Russe, 1892 Nisan 15 açıklaması ile yayınlandı.

Bundan dokuz sene sonra Loveç’te müzik öğretmenliği yapan Panayot Pipkov, aziz Kiril ve Metodiy kardeşlerinin kilise bayramı olan 11 Mayıs’ta öğrencilerin seslendirmesi için bir şarkı bestelemekle görevlendirildi. Pipkov 9 Mayıs’a kadar uygun sözleri bulamadı, olup bitenleri ise anılarında şöyle anlattı:

"1900-1901 öğretim yılının 11 Mayıs gününde, Loveç Eksarh I. Yosif Erkek Okulu’nda üçüncü sınıf öğrencilerle müzik dersim vardı. Öğrenciler için yeni bir şarkı bestelemem gerekiyordu, ancak hazır ve uygun sözler olmadığı için, bunu bir sonraki derse erteledim… Öğrencilerimden biri bir ders kitabının üzerine eğilmiş ünlü düşünürümüz ve şair Stoyan Mihaylovski’nin Aziz Kiril ve Metodiy’e yazdığı şiirini büyük ilgiyle okuduğunu gördüm. Şarkı sözleri aradığım için ben de göz atıp bilmediğim şiiri okumaya başladım. Dizelerin yarısını okumadan, ilhamla aklımda beste oluşmaya başladı. Dört benzer ses için müziği bestelemem on beş dakikadan fazla sürmedi. İlk koro icrasından hemen sonra zil çaldı. Çoğunluğu yönettiğim okulun kilise korosunda yer alan  öğrencilerim ayağa kalktılar ve teneffüsü yeni şarkıyı söyleyerek geçirmeyi rica ettiler. Cevabımı bile beklemeden öyle büyük coşku ve sevinçle şarkıyı söylemeye başladılar ki teneffüs gürültüsü kayboldu…".

Okul müdürü Hristo Brımbarov şarkıyı duyar duymaz öğretmene şunları söyledi: "Sayın Pipkov, mütevazi okulumuzda bu kadar güzel şarkıların söylenmesini hiç ummadım. Az önce 3. sınıfta söylediğinizden daha coşkulu bir okul şarkısını dinlemedim”.

Stoyan Mihaylovski'nin şiirinden bestelenen müzik, Bulgar bestecilerinin ilk kuşağının temsilcisi, profesyonel müziğimizin öncülerinden, bando şefi, sanatçı, şair, yayıncı, öğretmen ve toplum adamı olan Panayot Pipkov'un en ünlü eseridir. “De e Bılgaria” (Bulgaristan Nerede) ve “Sladkopoyna çuçuliga" (Tatlı sesli bülbül)" adlı şarkı örnekleri Bulgarlar tarafından çok sevilmektedir. Plovdiv'de doğan ve hayatının büyük bölümünü Sofya'da geçiren Pipkov, en mutlu yıllarını Loveç'te geçirdi. Burada geçirdiği 5 yıl, en verimli yıllarıydı. 1903 yılında güzel öğretmen Nadka (Natya) Stefanova ile evlendi. Biri büyük Bulgar besteci Lyubomir Pipkov olan iki oğlu Loveç’te doğdu.

11 Mayıs 1901'de "Varvi, narode vazrodeni" Loveç'te ilk kez Aziz Kiril ve Metodiy kardeşlerini ve Bulgar eğitimine katkılarını metheden bir marş olarak icra edildi. Bir sonraki 1902 yılından itibaren şarkı artık tüm Bulgar okullarında söylenmeye başladı.

Foto: arhangel.bg, BNR -  Hristo Botev, BAN Merkez Kütüphanesi, BNR- arşiv fonu

Çeviri: Ergül Bayraktar